29 Ekim 2010 Cuma

YUNAN MİTOLOJİSİNDE TANRISAL VARLIKLAR


Yunan mitolojisi Olymposlu tanrılar pantheonu dışında pek çok ikncil tanrıları, tanrıçaları ve mitolojik varlıkları da içinde barındırır. Bunların hemen her biri çeşitli kavramları ifade ederler. Yunanlılar öç, yalvarma, güzellik ve buna benzer pek çok kavramı kişileştirmiştir. Bu da kuşkusuz hayatı kavramaları ve hayal sınırları konusunda bize fikir verir. Öğrenci iken bu mitolojik varlıklar ilgimi çekmekle birlikte bir türlü zaman bulup inceleyememiştim. Şimdi bu konulara özgürce dalabiliyorum. (Yaşasın İşsizlik! Yaşasın aç kalabilme özgürlüğü!)  Mitolojik varlıklardan bir kısmını ufak başlıklar halinde gerektiğinde güncellemek üzere derledim. Derlerken elbette ayrıntılı hikayelerini de okudum ve eğer bu mitolojik varlıklar, ufak tefek tanrıçalar, periler olmasaydı Yunan mitolojisinin pek sığ kalacağını düşündüm. Keyifli okumalar.

HORALAR


Doğada düzeni simgeleyen üç tanrıçadır. Dike hak ve adaleti, Eirene bereket ve mutluluğu, Eunomia iyi yasalarla kurulmuş bir toplum düzenini simgeler.




MUSALAR ( ESİN PERİLERİ)


Mnemosyne ile Zeus’un kızlarıdır. Dokuz esin perisinin her biri sanat ve bilimde bir dalı simgeler. Bugünkü müzelerde isimlerini Musalardan almıştır. 
Klio: Tarihi yazınını simgeler. İsmi kutlamak, övmek fiilinden gelir. Sağ elindeki boru ya da gitarla kahramanlıkları dile getirir. Kimi resimlerinde ise elinde bir su saati (klepsydra) bulunur. Bununla da olayların akışını ölçmeyi simgeler.
 Euterpe: Flütü simgeler. Bu musa elinde flüt, başında çelenkle simgelenir. Dithyrambos’u esinlediği kabul edilir.
 Thalia: Komedyayı simgeler.
 Melpomene: Tragedyayı simgeler.
 Terpsikhore: Dansı simgeler.
Erato: Aşk şiirini simgeler.
 Polymnia: Pantomimi simgeler.
Urania: Gökbilimini simgeler.
Kalliope –ki Hesiodos O’nu tüm Musaların başı kabul etmiştir- Destan ve lirik şiiri temsil eder.

KHARİTLER

Göze hoş görüneni simgeleyen üç tanrıçadır. Eurynome ile Zeus’un kızlarıdır. Aglaie, Euphrosyne ve Thalia. Adı “parlak” anlamına gelen Aglaie Kharitlerin en genç olanıdır Euphrosyne “neşe, sevinç” anlamına gelir.

ERİNYSLER

Kronos, babası Uranos’un hayalarını kestiğinde akan kanlardan doğan öç tanrıçalarıdır. İsimleri Alekto, Tisiphone ve Megaira’dır. Bunlar suçluların peşine takılan üç köpek olarak da betimlenirler. Ama aynı zamanda af tanrıçaları oldukları da kabul edilir. Erinysler mitolojide haksız ve kötü sayılan suçların peşine düşerler. Örneğin ana baba katillerinin.

LİTAİ
Yalvarı tanrıçalarıdır. Zeus’un kızları olduğu kabul edilir. Biri gaflet tanrıçası Ate’nin etkisiyle suç işlediğinde yalvarı tanrıçaları Zeus’tan af dilerler. Sürekli suçun arkasında koşarlar ama suç çevik ve güçlüdür. Yalvarı tanrıçaları ise yaşlı, buruşuk ve şaşı gözlüdür. O yüzden suça yetişemezler bir türlü. 

MOİRALAR


Pay  veren anlamına gele Moiralar kader tanrıçalarıdır.  Yaşam ve mutluluk paylarını onlar dağıtır. Zeus ile Themis’in kızlarıdır ve onların işlerine Zeus bile müdahale edemez. Klotho hayat ipliğini büker, Lakhesis kaderi yazar, Atropos elindeki makasla zamanı gelince hayat ipliğini keser.

DİOSKURLAR

Zeus’un delikanlıları anlamına gelir. Zeus Leda’ya yaklaştığı gece Leda kocasıyla da birlikte olur. Zeus’tan Polydeukes’i, ölümlü kocasından ise Kastor’u doğurur. Hiç ayrılmayan bu iki kardeş birlikte pek çok kahramanlık gösterir. Kastor bir mücadelede ölünce Zeus bu iki kardeşin ayrılmasını istemez ve onları gökyüzüne yıldız olarak yerleştirir. (İkizler burcu) Dioskurlar Dor ırkını ve Sparta’yı simgeler.

DRYADES

Dryad, ağaç perilerine verilen isimdir. Ağaçların sağlığını bu periler korur. Orpheus’un eşi Eurydike’de bir dryaddır.




HAMADRYADES

İsmin kelime anlamı “ağaçla birlikte”dir. Hamadryades sekiz kız kardeştir. Her biri bir ağacı simgeler. Ağaçları korur ve bir ağaç kesilince yasını tutarlar. Aigerios karakavağın, Ampelos sarmaşığın, Balanos meşenin, Karya cevizin, Kraneia kirazın,Morea dut ağacının, Ptelea kara ağacın, Skye’de incir ağacının koruyucusudur.